Online Dolandırıcılıkta (Sahte Site/İlan) Parayı Geri Almanın Yolları

Dijitalleşen dünyada online alışveriş, ikinci el platformları, e-ticaret siteleri ve sosyal medya üzerinden yapılan satışlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak bu gelişme, beraberinde siber suçların ve özellikle “online dolandırıcılık” vakalarının artmasını da getirdi. Sahte web siteleri, kopya e-ticaret sayfaları, sahte ilanlar ve sosyal medya üzerinden yapılan para tuzakları her geçen gün çoğalıyor. Tüketici, güvenli bir platformdan alışveriş yaptığını düşünürken çoğu zaman parasını kaybediyor, mal veya hizmet alamıyor. Bu yazıda, bir avukat ve bilişim hukuku uzmanı gözüyle, online dolandırıcılığa maruz kalan kişilerin hangi yasal ve pratik yollarla parasını geri alabileceğini detaylı biçimde ele alacağız.

Online Dolandırıcılık Nedir? Hukuki Tanım ve Türleri

Online dolandırıcılık, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesinde “bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle dolandırıcılık” olarak tanımlanır. Kısaca, bir kişinin internet veya elektronik sistemler üzerinden aldatıcı hareketlerle başkasının malvarlığında zarar yaratmasıdır. Dolandırıcılık suçunun temel unsuru, hileli davranışlarla mağdurun kandırılması ve mağdurun rızasıyla malvarlığından bir zararın doğmasıdır. Online ortamda bu, genellikle sahte site, sahte ilan, kimlik hırsızlığı veya banka bilgileri ele geçirilerek yapılan dolandırıcılık şeklinde görülür.

Bu suçun türleri çok çeşitli olabilir:

• Sahte alışveriş siteleri: Gerçek bir e-ticaret sitesinin kopyası yapılarak tüketiciden kart bilgileri veya havale yoluyla ödeme alınır.
• Sahte ilanlar: Sahibinden, Letgo, Facebook Marketplace gibi platformlarda olmayan ürün veya hizmetler için ödeme istenir.
• Kimlik avı (phishing): Banka, kargo veya resmi kurum adıyla gönderilen e-postalarla kişisel bilgiler ele geçirilir.
• Instagram veya sosyal medya satışları: Güven vermek için sahte hesaplar oluşturulur, ödeme alındıktan sonra hesap kapatılır.
• Yatırım/döviz/kripto tuzakları: “%30 kazanç garantili yatırım” gibi vaatlerle para toplanır, ardından site kapanır.

Tüm bu dolandırıcılık yöntemlerinde ortak nokta, mağdurun iradesinin aldatma yoluyla yönlendirilmesi ve bir parasal kayıp yaşanmasıdır. Ancak mağdurun parayı geri alması imkansız değildir. Hem bankacılık sistemi hem de yargı yolları bu konuda koruma sağlamaktadır.

İlk 24 Saat: Parayı Geri Almak İçin En Kritik Zaman

Online dolandırıcılıkta en önemli unsur zamandır. Çünkü para transferi, özellikle havale/EFT ile yapılmışsa, dolandırıcının hesabı boşaltmadan önce banka sisteminde dondurulabilir. Dolayısıyla ilk 24 saat içinde atılacak adımlar son derece kritiktir.

1. Banka İle Hemen İletişime Geçin

Dolandırıldığınızı fark ettiğiniz anda, parayı gönderdiğiniz banka ile irtibata geçin. Banka müşteri hizmetlerini arayarak, “şüpheli işlem bildirimi” yapın ve gönderilen hesaba bloke konulmasını talep edin. Bankalar, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Kanunu ve MASAK yükümlülükleri gereği bu durumda parayı geçici olarak dondurabilir. Ancak bu işlem yalnızca kısa süreli olabilir; kalıcı blokaj için savcılık kararı gerekir.

2. Alıcı Bankayı Da Uyarın

Eğer para başka bir bankadaki hesaba gittiyse, o bankanın dolandırıcı hesabına da yazılı dilekçe veya e-posta ile bilgi verin. “Dolandırıcılık nedeniyle gönderilen bedelin iadesi” başlıklı bir dilekçede dekontunuzu ekleyin. Banka, şüpheli hesap hareketini fark eder etmez hesabı incelemeye alabilir. Bu yöntemle çok sayıda dolandırıcılık vakasında para henüz çekilmeden iade edilmiştir.

3. Savcılığa Şikayet ve Hesap Dondurma Talebi

İlk 24 saat içinde bulunduğunuz yer Cumhuriyet Başsavcılığı’na giderek suç duyurusunda bulunun. Dilekçenize dekont, mesaj, ekran görüntüsü ve site bağlantılarını ekleyin. Savcılık, CMK 123. madde kapsamında ilgili bankaya müzekkere yazarak dolandırıcının hesabına bloke konulmasını isteyebilir. Blokaj kararı genellikle 1-2 gün içinde işleme girer. Ancak zaman çok kritiktir; para çekildiyse geri almak güçleşir.

Banka Kartı ile Yapılan Ödemelerde “Chargeback” (Ters İbraz) Yöntemi

Kredi kartı veya sanal POS üzerinden yapılan dolandırıcılıklarda, tüketici lehine önemli bir yol vardır: “chargeback” yani ters ibraz hakkı. Bu yöntem, Visa ve Mastercard sistemleri tarafından desteklenir. Chargeback, yapılan bir kart işleminin kart sahibi tarafından itiraz edilmesiyle bankanın ödemeyi tersine çevirmesidir. Özellikle sahte site üzerinden yapılan alışverişlerde en etkili yöntemdir.

Chargeback Nasıl Yapılır?

1. Dolandırıldığınızı fark ettiğiniz anda, kartı aldığınız bankayı arayın.
2. “İşlem itirazı” veya “chargeback başvurusu” yapmak istediğinizi söyleyin.
3. Bankadan “Kart İşlem İtiraz Formu” isteyin ve sahte siteye ilişkin ekran görüntülerini ekleyin.
4. Bankanız, işlem yapılan üye işyeri bankasına talebi iletir.
5. Üye işyeri, 30 gün içinde işlem belgelerini sunamazsa para ters ibraz edilerek kartınıza iade edilir.

Bu işlem ortalama 20-60 gün sürebilir. Ancak özellikle “ürün teslim edilmedi” veya “site sahte” durumlarında başarı oranı yüksektir. Bankalar, chargeback işlemini genellikle mağdurun lehine sonuçlandırır çünkü Visa/Mastercard kuralları tüketici korumasını öncelikli tutar.

Kripto Para ve Dijital Varlıklarda Dolandırıcılık

Son yıllarda kripto para platformları üzerinden yapılan dolandırıcılıklar da ciddi artış göstermektedir. “Yüksek kazanç garantili yatırım”, “airdrop fırsatı”, “trading sinyali” gibi vaatlerle para toplanmakta, ardından platformlar kapanmaktadır. Kripto transferleri blokzincir teknolojisi üzerinde gerçekleştiği için, klasik bankacılık sisteminde olduğu gibi blokaj veya iade işlemi yapılamaz. Ancak burada da izlenecek bazı yollar vardır:

• Transfer yapılan cüzdan adresini, kripto borsasına (örneğin Binance, Paribu, BTCTurk) bildirin.
• Borsa, şüpheli hareketi tespit ederse ilgili hesabı dondurabilir.
• Savcılığa suç duyurusu yaparak “kripto varlıkların tespiti ve dondurulması” talebinde bulunun.
• Interpol veya MASAK işbirliğiyle Türkiye dışındaki cüzdanlar da izlenebilir.

Kripto dolandırıcılıklarında uluslararası işbirliği kritik öneme sahiptir. Özellikle büyük miktarlarda dolandırıcılık söz konusuysa, borsalar devlet kurumlarından gelen talepleri hızla yerine getirir. Ancak bireysel kullanıcıların, tüm belgeleriyle başvuru yapması gereklidir.

Sahte İlan ve Sosyal Medya Dolandırıcılıklarında Yapılması Gerekenler

En sık karşılaşılan dolandırıcılık türlerinden biri de ikinci el satış siteleri ve sosyal medya platformları üzerinden yapılan sahte ilanlardır. “Uygun fiyatlı telefon, kiralık daire, araç” gibi ilanlar dikkat çeker, tüketiciden kapora istenir ve ilan hemen silinir. Bu durumda yapılması gereken adımlar:

1. İlan sayfasının ekran görüntüsünü alın. (İlan başlığı, açıklama, tarih, kullanıcı adı ve telefon numarası görünür olmalı.)
2. Mesajlaşmaları ve havale dekontlarını kaydedin.
3. Polis veya savcılığa suç duyurusunda bulunun.
4. Platformu bilgilendirin: Sahibinden, Letgo, Facebook gibi platformlar dolandırıcı hesapları hızlıca kapatır ve verileri resmi makamlara sunar.

Bu tür dolandırıcılıklarda genellikle “ön ödeme” tuzağı kullanılır. Özellikle “askerdeyim”, “yurtdışındayım” veya “acil satılık” gibi ifadelerle güven sağlanmaya çalışılır. Tüketiciler, ürün görülmeden veya teslim alınmadan ödeme yapmamalıdır.

Savcılığa Suç Duyurusu Nasıl Yapılır?

Online dolandırıcılıkla ilgili en önemli adım, suç duyurusudur. Çünkü para transferinin izlenebilmesi ve dolandırıcının tespit edilmesi için yasal soruşturma gerekir. Cumhuriyet Başsavcılığı’na veya e-Devlet üzerinden “CİMER – Suç Duyurusu” ekranından başvuru yapılabilir. Dilekçede şu bilgiler mutlaka yer almalıdır:

• Olay tarihi ve açıklaması,
• Dolandırıcının kullandığı hesap numarası, IBAN, site adresi veya kullanıcı adı,
• Gönderilen para miktarı ve dekont,
• Varsa yazışmalar, e-posta, SMS, ekran görüntüsü,
• “Bilişim sistemleri kullanılarak nitelikli dolandırıcılık” suçundan şikayetçi olunduğu ibaresi.

Savcılık, suç duyurusu üzerine Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü’ne talimat verir. Bu birim, IP adresi, hesap hareketleri ve banka kayıtları üzerinden dolandırıcının kimliğini tespit eder. Suçun niteliğine göre Cumhuriyet Savcısı, CMK 128. madde uyarınca mal varlığına el koyma kararı verebilir.

Tüketici Hakem Heyeti ve Banka Uzlaşma Süreci

Eğer dolandırıcılık olayı bir “e-ticaret platformu” üzerinden gerçekleşmişse, yani tüketici bir site üzerinden ürün sipariş etmiş ve ürün gönderilmemişse, durum tüketici uyuşmazlığı olarak değerlendirilebilir. Bu durumda Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru mümkündür. Hakem heyetleri, 104.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda görevlidir. Ancak dolandırıcılık kastı açıkça ortadaysa olay ceza hukukuna girer; bu durumda hem ceza şikayeti hem de banka üzerinden iade süreci yürütülmelidir.

Bazı durumlarda banka, mağdurla uzlaşma yoluna gidebilir. Özellikle sahte POS veya sahte IBAN üzerinden işlem yapılmışsa, banka “iyi niyetli müşteri koruması” kapsamında parayı iade edebilir. Bunun için tüketici, yazılı başvuru yapmalı ve sahte işlemi belgelemelidir.

Uluslararası Dolandırıcılıklarda Ne Yapılmalı?

Bazı dolandırıcılık olayları Türkiye dışındaki siteler veya hesaplar üzerinden yapılmaktadır. Bu durumda para genellikle yabancı bir IBAN’a, PayPal veya kripto cüzdanına gönderilir. Türk makamları, İnterpol ve Europol aracılığıyla adli yardımlaşma sürecini başlatabilir. Bu süreç uzun ve karmaşık olsa da özellikle yüksek meblağlı dolandırıcılıklarda sonuç alınabilmektedir.

Yurtdışı kaynaklı dolandırıcılıklarda şu adımlar önerilir:

• Interpol Ankara Şube Müdürlüğü’ne başvuru yapın.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) uluslararası fon takibi birimine bilgi verin.
• Yabancı bankaya SWIFT mesajı gönderilerek fonun dondurulması talep edilebilir.
• MASAK’a (Mali Suçları Araştırma Kurulu) şüpheli işlem bildirimi yapın.

Bu işlemler teknik ve zaman alıcıdır, ancak avukat aracılığıyla yapılması başarı şansını artırır. Özellikle finansal iz sürme (financial tracing) konusunda uzman hukukçular bu süreci hızlandırabilir.

Online Dolandırıcılıktan Sonra Parayı Kurtarmanın Hukuki Yolları

Online dolandırıcılıktan sonra mağdurun parayı geri alabilmesi için üç temel yol vardır: cezai süreç, hukuki (alacak davası) süreç ve bankacılık itiraz süreci.

1. Cezai Süreç (Savcılık ve Mahkeme)

Savcılık, soruşturmayı tamamladığında dolandırıcı hakkında “nitelikli dolandırıcılık” suçundan iddianame düzenler. Bu suçun cezası 4 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır. Ayrıca mahkeme, mağdurun zararının giderilmesi için “maddi tazminata” hükmedebilir. Ceza davası sonucunda mağdurun zararı tespit edilirse, bu karar icra takibine konu edilebilir.

2. Hukuki Süreç (Alacak Davası)

Eğer dolandırıcı tespit edilmiş ancak ceza davası sonuçlanmamışsa, mağdur ayrıca Asliye Hukuk veya Tüketici Mahkemesi’nde alacak davası açabilir. Bu davada, banka dekontları ve yazışmalar delil olarak sunulur. Mahkeme, dolandırıcının hesap hareketlerine el koyarak paranın iadesine hükmedebilir. Bu tür davalarda vekalet ücreti ve bilirkişi raporları önemlidir; dolayısıyla avukat desteği alınmalıdır.

3. Bankacılık Süreci (İtiraz ve MASAK Bildirimi)

Dolandırıcılık tespit edildiğinde banka, MASAK yükümlülükleri gereği şüpheli işlemi bildirir. Bu bildirim üzerine şüpheli hesaplar incelenir ve para akışı dondurulabilir. Mağdur ayrıca kendi bankasına yazılı dilekçe vererek “dolandırıcılık kaynaklı yanlış ödeme” gerekçesiyle paranın iadesini isteyebilir. Banka, karşı taraftan onay alırsa parayı geri aktarabilir. MASAK incelemesi devam ederken savcılık süreciyle eş zamanlı ilerlemek, mağdur lehine sonuç doğurur.

Dolandırıcılık Mağdurları İçin Dijital İz Toplama Rehberi

Online dolandırıcılıkta en önemli delil online izdir. Dijital deliller olmadan dolandırıcının tespiti oldukça güçleşir. Çünkü dolandırıcılar genellikle sahte kimlikler, kiralık hatlar ve VPN kullanarak izlerini gizlerler. Bu nedenle mağdurlar, olayın hemen ardından tüm dijital izleri eksiksiz biçimde toplamalıdır. Bu, hem savcılık soruşturmasında hem de mahkeme aşamasında delil olarak kullanılabilir.

Toplanması Gereken Dijital Deliller

• Mesajlaşma kayıtları: WhatsApp, Telegram, Instagram veya e-posta üzerinden yapılan tüm görüşmeleri ekran görüntüsü veya PDF olarak saklayın.
• Ödeme dekontları: IBAN numarası, tarih, saat ve gönderilen tutar bilgisi içeren dekontlar mutlaka dosyaya eklenmelidir.
• Site veya ilan ekran görüntüleri: İlan başlığı, fiyat, kullanıcı adı, tarih ve URL adresi net biçimde görünmelidir.
• Alan adı (domain) bilgisi: “whois.domaintools.com” veya “icann.org/whois” siteleri üzerinden alan adının kime ait olduğunu öğrenin ve çıktısını alın.
• Sosyal medya profili: Dolandırıcının kullandığı profil fotoğrafı, kullanıcı adı, takipçi sayısı, paylaşım tarihleri gibi detayları kaydedin.
• IP adresi bilgisi: Özellikle e-posta yoluyla gelen mesajlarda IP adresi “orijinal ileti” kısmında bulunur. Bu bilgi dolandırıcının konum tespiti için önemlidir.

Bu veriler, savcılıkta Siber Suçlarla Mücadele ekipleri tarafından incelenir. Dijital delillerin orijinalliğini korumak için ekran görüntülerinin yanında, mümkünse Noter onaylı “tespit tutanağı” da alınabilir. Bu yöntem, elektronik delilin sahteliği iddiasına karşı güçlü bir ispat sağlar.

Sosyal Medya Dolandırıcılığında Platform Sorumluluğu

Facebook, Instagram, X (Twitter), TikTok gibi platformlar üzerinden yapılan dolandırıcılıklarda, platformların kullanıcı sözleşmeleri gereği belirli yükümlülükleri vardır. Bu platformlar doğrudan “satıcı” olmasalar da, sahte hesapların tespiti ve engellenmesi konusunda sorumluluk taşırlar. Türkiye’de 5651 sayılı Kanun kapsamında sosyal ağ sağlayıcıları, kullanıcı verilerini belirli bir süre saklamak ve adli makamlara sunmak zorundadır.

Dolandırıcılık mağduru bir kullanıcı, ilgili sosyal medya platformuna yazılı bildirimde bulunarak, dolandırıcının hesabının kapatılmasını ve verilerin korunmasını talep etmelidir. Ayrıca şikayet formu üzerinden “Fraud/Scam” kategorisi seçilerek hesap raporlanmalıdır. Platform, genellikle 24 saat içinde kullanıcıyı askıya alır ve yasal talep geldiğinde IP ve giriş bilgilerini savcılıkla paylaşır.

E-Devlet Üzerinden Yapılabilecek İşlemler

Türkiye’de e-Devlet sistemi, dolandırıcılık mağdurları için birçok yasal süreci dijital ortamda başlatma imkanı sunar. Bu sistem, vatandaşın adliyeye gitmeden resmi başvuru yapmasını kolaylaştırır. Aşağıdaki işlemler, e-Devlet üzerinden yapılabilir:

• CİMER üzerinden suç duyurusu: “Dolandırıcılık mağduriyeti” başlığıyla doğrudan Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne başvuru yapılabilir. CİMER, başvuruyu ilgili savcılığa iletir.
• Ticaret Bakanlığı Şikayet Portalı: E-ticaret siteleriyle ilgili şikayetler buradan alınır. İnceleme sonucunda firmaya idari yaptırım uygulanabilir.
• Tüketici Hakem Heyeti Başvurusu: Ürün veya hizmete para ödenmiş ancak teslim edilmemişse, “ayıplı mal/hizmet” gerekçesiyle başvuru yapılabilir.
• Banka şikayeti (BDDK): Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) aracılığıyla ilgili bankanın işlem güvenliği incelenebilir.

Bu platformlar ücretsizdir ve yapılan başvurular resmi kayda alınır. Tüm belgeleri PDF olarak yüklemek mümkündür. Başvuru sonrası e-Devlet hesabınızdan “başvuru takibi” sekmesi üzerinden süreci kontrol edebilirsiniz.

Dolandırıcılığa Karşı Bilinçli Tüketici Olmanın Önemi

Online dolandırıcılığın bu kadar yaygın olmasının temel nedeni, kullanıcıların internet ortamında yeterince dikkatli davranmamasıdır. Dolandırıcılar, özellikle duygusal veya ekonomik zaafları kullanır. “Fırsat ürünü”, “yarı fiyatına satış”, “yatırım garantisi” gibi ifadeler her zaman tehlike işaretidir. Bilinçli bir kullanıcı için aşağıdaki davranışlar en etkili koruma yöntemleridir:

• Yalnızca bilinen ve güvenilir e-ticaret sitelerinden alışveriş yapın.
• “https://” protokolü olmayan sitelere asla kart bilgisi girmeyin.
• Ürün görmeden veya teslim almadan önce havale/EFT yapmayın.
• Satıcının vergi numarası, adresi ve iletişim bilgilerini kontrol edin.
• Sosyal medyada “ön ödeme” isteyen satıcılardan uzak durun.
• Mobil uygulamalarda giriş yaparken iki aşamalı doğrulama (2FA) kullanın.

Her yıl milyonlarca lira, sahte kampanya veya ilanlar aracılığıyla vatandaşlardan çalınmaktadır. Dolandırıcıların hedefi, hızlı karar veren, fiyat odaklı düşünen ve belge saklamayan kullanıcılardır. Oysa bilinçli tüketici, her işlemini belgeyle destekler, hızlı davranır ve hukuki süreçleri doğru yönetir.

Sigorta Şirketleri ve Siber Güvenlik Poliçeleri

Son yıllarda bazı sigorta şirketleri, “siber dolandırıcılık sigortası” adı altında poliçeler sunmaktadır. Bu poliçeler, online dolandırıcılık nedeniyle oluşan finansal kayıpları belirli limitler dahilinde karşılar. Örneğin kredi kartı dolandırıcılığında 10.000 TL’ye kadar zarar sigorta tarafından ödenebilir. Ayrıca bu poliçeler genellikle avukatlık masraflarını ve dava giderlerini de kapsar. Özellikle sık online alışveriş yapan veya dijital iş yapan kişiler için bu poliçeler faydalı olabilir.

Dolandırıcıların En Sık Kullandığı Taktikler

Online dolandırıcılar, psikolojik manipülasyon tekniklerini çok iyi kullanır. Aşağıda, mağdurların en sık karşılaştığı senaryolar listelenmiştir:

• Sahte fatura gönderimi: Kargo veya gümrük ödemesi bahanesiyle sahte link gönderilir.
• “Resmî kurum” taklidi: Banka, e-Devlet veya kargo şirketi gibi görünerek bilgi istenir.
• Yatırım tuzağı: “Günlük kazanç garantili sistem” vaat edilir, ilk kazanç sonrası daha fazla para yatırılır.
• Kripto borsası taklidi: Sahte yatırım paneli oluşturulur, ekran görüntüleriyle güven sağlanır.
• Yardım veya bağış dolandırıcılığı: Afet, sağlık yardımı gibi hassas konular üzerinden para toplanır.

Bu yöntemlerin ortak noktası, mağdurun duygularına hitap etmektir. Dolandırıcılar genellikle hızlı karar verilmesini ister, “son fırsat”, “hemen yatırmazsanız iptal olur” gibi ifadelerle baskı kurar. Bu tür iletişimlerde her zaman şüpheci olmak gerekir.

Dolandırıcılıkta Bankaların Sorumluluğu

Bankalar, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ve BDDK mevzuatı gereği, müşterilerinin para transferlerini makul dikkatle kontrol etmekle yükümlüdür. Özellikle dolandırıcılıkla bağlantılı hızlı para hareketleri tespit edildiğinde, banka risk yönetimi uyarısı oluşturur. Ancak mağdur kendi rızasıyla parayı gönderdiği için, bankaların sorumluluğu sınırlıdır. Yine de bazı mahkeme kararlarında, bankanın gerekli güvenlik önlemlerini almaması halinde “müteselsil sorumluluk” kabul edilmiştir.

Banka, sahte POS cihazı kullanan veya sahte siteyle entegre çalışan firmaya ödeme yaptıysa, tüketiciye iade yapmakla yükümlü tutulabilir. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2022 tarihli bir kararında, “banka, sahte işlem tespitinde müşteriyi bilgilendirmediği için kusurlu” bulunmuş ve mağdurun zararı banka tarafından karşılanmıştır.

Avukat Desteği Ne Zaman Gerekli?

Online dolandırıcılık mağdurları, genellikle süreci kendi başına yürütmek ister. Ancak dolandırıcılık suçu, teknik bilgi ve mevzuat bilgisi gerektirdiği için avukat desteği çoğu zaman geri dönüşü olmayan hataları önler. Avukatlar, savcılık sürecinde bloke talebi, banka yazışmaları, MASAK bildirimleri ve uluslararası yazışmalar gibi karmaşık işlemleri profesyonelce takip eder. Ayrıca mahkeme aşamasında maddi tazminat talebiyle birlikte cezai şikayet süreci yürütülür.

Özellikle yüksek meblağlı dolandırıcılıklarda, bilişim suçları alanında deneyimli bir hukuk bürosu ile çalışmak en doğru tercih olacaktır. Bu sayede sadece dolandırıcının cezalandırılması değil, mağdurun maddi zararının da tahsil edilmesi sağlanır.

Toplumsal Farkındalık ve Önleme Politikaları

Online dolandırıcılıkla mücadelede bireysel çaba kadar kamusal farkındalık da önemlidir. Devlet kurumları, bankalar, e-ticaret platformları ve medya organları bu konuda toplumu bilinçlendirmelidir. Milli Siber Güvenlik Stratejisi çerçevesinde hazırlanan kamu spotları, okullarda dijital güvenlik eğitimleri ve e-Devlet üzerinden yapılan bilgilendirmeler bu farkındalığı artırmaktadır. Ancak en etkili önlem, kullanıcıların bilinçli davranmasıdır.

Bilinçli Kullanıcı İçin Adım Adım Güvenlik Planı

1. Her online işlemde site adresini ve güvenlik sertifikasını kontrol edin.
2. Kredi kartı limitinizi düşük tutun ve sanal kart kullanın.
3. SMS doğrulamasını atlayan hiçbir işlemi onaylamayın.
4. Sosyal medyada tanımadığınız kişilerden gelen linkleri açmayın.
5. Şifrelerinizi periyodik olarak değiştirin ve her platformda farklı şifre kullanın.
6. Bilgisayar ve telefonunuza antivirüs ve güvenlik duvarı programları kurun.
7. Yatırım veya fırsat teklifleri aldığınızda mutlaka resmi kurumların sitesinden doğrulama yapın.

Dijital çağda güvenlik, sadece devletin veya bankaların değil, bireyin de sorumluluğundadır. Bilgi güvenliği, finansal bilinç ve dikkatli davranış alışkanlığı dolandırıcılığın önüne geçmenin en etkili yoludur.

Online Dolandırıcılıkla Mücadelede Türkiye’nin Hukuki Altyapısı

Türkiye’de bilişim suçlarına ilişkin en kapsamlı düzenleme, Türk Ceza Kanunu’nun 243–246. maddeleri arasında yer alır. Bu maddeler, bilişim sistemlerine girme, verileri bozma, engelleme ve dolandırıcılık fiillerini düzenler. 158/1-f maddesi ise “bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık” suçunu tanımlar. Bu suçun cezası 4 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezasıdır. Ayrıca suçun örgütlü biçimde veya kamu kurumu kimliği kullanılarak işlenmesi hâlinde ceza artırılır.

MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu), 5549 sayılı Kanun kapsamında şüpheli para hareketlerini denetler ve bankalar üzerinden gelen bildirimlerle dolandırıcılık zincirlerini tespit eder. Dolandırıcılık gelirlerinin izlenmesi için elektronik para kuruluşları ve kripto borsaları da bu ağa dahil edilmiştir. Bu sayede, dolandırıcının kimliği gizli kalsa bile para akışı üzerinden iz sürmek mümkündür.

Bu altyapı, Türkiye’nin son yıllarda siber suçlarla mücadelede Avrupa ülkeleriyle eşdeğer seviyeye gelmesini sağlamıştır. Ancak teknik imkânlar kadar vatandaş bilinci de önemlidir. Hukuki koruma, yalnızca hakkını arayanlar için işler.

Dolandırıcılık Sonrası Parayı Geri Almak Mümkün mü?

Evet, mümkün. Ancak başarı oranı; mağdurun hızlı davranmasına, delil toplama becerisine, banka ve savcılık işbirliğine bağlıdır. Havale ile yapılan ödemelerde ilk 24 saat içinde blokaj talebi yapılırsa geri ödeme şansı yüksektir. Kredi kartı işlemlerinde chargeback yöntemi ile büyük oranda iade alınabilir. Kripto işlemlerinde borsa müdahalesi erken olursa para dondurulabilir. Ceza davası ve alacak davası birlikte yürütülürse, dolandırıcının malvarlığına el konulması da mümkündür.

Ancak burada en önemli nokta, mağdurun umudunu kaybetmemesidir. Çünkü birçok kişi “zaten paramı alamam” düşüncesiyle başvuru yapmadığı için dolandırıcılar cezalandırılmamaktadır. Oysa yasal yollar etkin biçimde kullanıldığında, paranın geri alınması kadar benzer olayların önlenmesi de mümkün hale gelir. Unutulmamalıdır ki her şikayet, bir sonraki dolandırıcılığı engeller.

Online dolandırıcılık, çağımızın en sinsi ekonomik suçlarından biridir. Teknoloji geliştikçe dolandırıcılar da yöntemlerini geliştirir; ancak hukuk her zaman mağdurun yanındadır. Bilinçli, belgeli ve kararlı hareket eden tüketici, hem parasını hem de adalet duygusunu geri kazanabilir.